Odmowa spadku firmy – podstawa prawna i terminy
Możliwość odrzucenia spadku przewiduje kodeks cywilny, w szczególności art. 1015 § 1. Zasadą jest sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia, liczony od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule powołania. Jeżeli go przekroczysz, prawo traktuje sytuację jak przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Odmowa spadku firmy – procedura krok po kroku
- Analiza ryzyka – oszacuj długi, trwające procesy i zabezpieczenia na majątku. Warto sporządzić szybki „bilans” aktywów i pasywów.
- Wybór trybu – oświadczenie składasz przed sądem lub notariuszem.
- Forma i treść – pisemnie, z podpisem notarialnie poświadczonym; wskaż jednoznacznie, że dokonujesz odmowy spadku firmy.
- Terminy – pilnuj 6 miesięcy. Spadkobiercy małoletni, co do zasady, potrzebują zgody sądu opiekuńczego.
- Konsekwencje łańcuchowe – po Twojej odmowie spadek przechodzi na dalszych spadkobierców (zadbaj, aby oni również świadomie zareagowali).
Odmowa spadku firmy – skutki dla majątku i długów
Składając oświadczenie o odrzuceniu, tracisz prawo do aktywów (udziałów, przedsiębiorstwa, nieruchomości), ale też uwalniasz się od odpowiedzialności za długi spadkowe. Dlatego przy wysokim zadłużeniu przedsiębiorstwa decyzja bywa racjonalna. Z drugiej strony rezygnujesz z potencjalnych korzyści, np. zyskownej sprzedaży ZCP lub kontynuacji działalności w spółce kapitałowej.
Odmowa spadku firmy a zarząd sukcesyjny w JDG
Jeżeli zmarły prowadził jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), możliwe jest czasowe kontynuowanie biznesu w formie przedsiębiorstwa w spadku (na podstawie ustawy o zarządzie sukcesyjnym). W takim scenariuszu odrzucenie spadku przez jednego ze spadkobierców może skomplikować strukturę decyzyjną. Warto więc zapoznać się z praktyką działania zarządu sukcesyjnego – pisaliśmy o tym w artykule co dalej z JDG po śmierci właściciela.
Odmowa spadku firmy a nieruchomości – u.g.n. i operaty
Gdy w spadku występują nieruchomości (np. hale, lokale użytkowe), ich wartość – dla potrzeb działu spadku, sprzedaży lub aportu – powinna być określona w reżimie u.g.n. (ustawy o gospodarce nieruchomościami). Metody dochodowe, w tym DCF, stosuje się jedynie pomocniczo. Szerzej problem wyceny składników majątkowych opisaliśmy w tekście wycena rynkowa ZCP – etapy i podatki.
Alternatywy: kiedy zamiast odmowy spadku firmy wybrać inne rozwiązanie?
- Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiedzialność ogranicza się do wartości aktywów ustalonych w wykazie inwentarza.
- Dział spadku z wyceną – umożliwia „wyjście” jednego spadkobiercy z biznesu na uczciwych zasadach.
- Aport przedsiębiorstwa/ZCP do spółki kapitałowej – przenosisz ryzyka operacyjne na podmiot o ograniczonej odpowiedzialności.
- Sprzedaż aktywów – szybka monetyzacja majątku i zaspokojenie zobowiązań.
FAQ: odmowa spadku firmy – najczęstsze pytania
Czy mogę odrzucić spadek tylko częściowo (np. same długi)?
Nie. Oświadczenie dotyczy całego spadku. Dlatego wybierasz między przyjęciem (wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza) a całkowitym odrzuceniem.
Co, jeżeli minęło 6 miesięcy, a ja nic nie zrobiłem?
Z mocy prawa przyjmujesz spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Zatem nadal możesz ograniczyć odpowiedzialność do wartości aktywów spadku, ale już nie odrzucisz go wprost.
Czy odrzucenie spadku przez jednego spadkobiercę zwalnia pozostałych z decyzji?
Nie. Każdy składa własne oświadczenie. Brak reakcji innych spadkobierców w terminie oznacza – co do zasady – przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza.
Potrzebujesz wsparcia przy decyzji o odmowie spadku firmy?
Jeżeli rozważasz odmowę spadku firmy i chcesz ocenić bilans ryzyk, wycenić majątek (w tym nieruchomości zgodnie z u.g.n.) lub zaplanować aport do spółki – napisz do nas. Przygotujemy krótką analizę scenariuszy i wskażemy konsekwencje podatkowe.